Victoria 3 geliştirici günlüklerinde bu hafta Diplomatik Oyun özelliğinden bahsediliyor.
Herkese merhabalar, bugün sizlere uzun zamandır bahsetmek istediğim bir özellik olan Diplomatik Oyunlardan bahsedeceğim, bu özellik Victoria 3’te diplomasiyi tanımlayan, en kendine özgü özelliklerden birisi.
Peki Diplomatik Oyun nedir? Bu soruya yanıt vermek için 0. geliştirici günlüğüne dönmemiz gerekiyor. Bu günlükte sizlere 4 tasarım ilkemizden bahsetmiştim, bu ilkelerden birisi Diplomasinin Üstünlüğüydü. Bu ilkeyi şöyle tanımlamıştık: Savaş, diplomasinin devamıdır. Savaşla yapılabilen her şey diplomasi ile de yapılabilmelidir. Diplomasinin altında savaş tehdidi olsa bile.
Diplomatik Oyun tam olarak bu, namlunun ucundaki diplomasi. Diplomatik Oyunlar sayesinde normalde savaş yoluyla edinebileceğiniz kazanımları, yaptığınız manevralarla savaşsız bir şekilde ele geçirebiliyorsunuz. Sistemi tam olarak anlamanız için kademe kademe Diplomatik Oyunların işleyişinden bahsedeceğim, nasıl başlıyorlar, nasıl oynanıyorlar ve nasıl sonuçlanıyorlar.
Diplomatik Oyunlar herhangi bir Paradox GSG oyununda savaşlar nasıl başlıyorsa öyle başlıyor, bir başka ülkeden bir şey talep etmeniz gerekiyor. Örneğin bir başka ülkeden spesifik bir eyaleti teslim etmesini talep edebiliyorsunuz. Diğer GSG’lerden farklı olarak Victoria 3’te “savaş ilan etme” butonu bulunmuyor, bunun yerine bir Diplomatik Oyun başlatıyorsunuz ve savaşlar her zaman Diplomatik Oyunlardan sonra başlıyor.
Yukarıda Diplomatik Oyundaki 14 başlangıç hamlesini görüyorsunuz. Bu hamlelerin her biri farklı savaş hedeflerine sahip. Sağ üstte gördüğünüz sayı, mevzubahis hamlenin geçerli olduğu hedef sayısını ifade ediyor.
Diplomatik Oyun başladığında eş zamanlı olarak birkaç şey gerçekleşecek. Bunların ilki hedef ülkenin, oyunun Potansiyel Katılımcılarıyla birlikte bu Diplomatik Oyun hakkında uyarılmaları. Kimin potansiyel katılımcı sayıldığı başlatılan Diplomatik Oyunun tabiatına göre değişiklik gösterse de, genellikle mevzubahis Oyunun gerçekleştiği Stratejik Bölgede Çıkar sahibi ülkelerle, müdahil olmalarını makul kılacak seviyede diplomatik bağa sahip ülkeler (örneğin müttefik devletler veya süzerenler) bu şekilde potansiyel katılımcı olarak belirlenecek. Bu noktada, sadece Başlatanın ve Hedefin aktif katılımcı olduğunu, diğer devletlerin ise sadece potansiyel katılımcı olarak görüldüğünü unutmayın.
Ardından, her iki tarafta (taraflar Başlatan ve Hedef şeklinde, eğer iki taraftan birinin süzereni dahil olursa taraflar değişebiliyor) yer alan aktif katılımcılar Manevra hakkına sahip olacak. Manevra hakkı, ülkenin Kademesine göre belirlenecek ve yüksek Kademeye sahip ülkeler daha fazla Manevra hakkına sahip olacaklar. Ülkeler bu şekilde Etkileme ve Talep Ekleme (bunlardan aşağıda bahsedeceğiz) eylemi gerçekleştirerek karşı taraf üzerinde avantaj sahibi olmaya çalışacaklar.
Diplomatik Oyun kendi içerisinde sahip olunan Gerginlik seviyesine göre belirlenen 3 safhadan oluşuyor. Gerginlik seviyesi, Diplomatik Oyun başladıktan sonraki her gün artış gösteriyor. İlk safha Açılış Hamleleri, bu safhada katılımcı ülkeler başlangıç konumlarını (aşağıda bahsediyoruz) belirliyorlar ve Hedef ülke bir Ana Talep belirliyor (Oyunu başlatanın ana talebi, başlatılan oyunun türü doğrultusunda zaten belirlenmiş oluyor). Açılış Hamleleri esnasında, süzeren devletler hariç diğer ülkeler taraflardan birine kalıcı bir şekilde katılamıyorlar. Aynı zamanda taraflar geri adım atamıyor.
Cape Kolonisinin bağımsızlık ve Britanya pazarını açma talebi bardağı taşıran son damla oldu. Britanya koloni topraklarının tam ilhakını talep ediyor. Cape’in iki çıkış yolu var, ya Britanya’yı topraklarının sadece bir kısmını ilhak etmeye ikna etmek ya da Fransa’yı yanına çekmek.
Gerginlik seviyesi belli bir seviyeye yükseldiğinde Açılış Hamleleri safhası sona eriyor ve yerini Diplomatik Manevra safhasına bırakıyor. Bu noktada, Hedef ülke halen Ana Talep belirlemediyse otomatik bir talep belirleniyor (genellikle Savaş Tazminatı). Bu safha Diplomatik Oyunun ana safhası ve en çok eylem bu safhada gerçekleşiyor.
Bu safha esnasında, potansiyel katılımcılar her iki taraftan birine olan desteklerini farklı şekillerde gösterebiliyorlar. Karşılığında hiçbir şey beklemeden tam destek sözü verebilecekleri gibi (Yapay Zeka, en azından ofansif savaşlarda bu hareketi yapmaya pek istekli değil), taraflardan birine daha sıcak baktıklarını belli edebilirler (etkileme yoluyla görüşleri değişebilir) veya çekimser kalarak her iki tarafa da sıcak bakmadığını gösterebilirler. Bu safhada ülkeler Tarafsızlıklarını ilan edip, Diplomatik Oyundan çıkabilirler, ancak bu hamle çeşitli diplomatik yan etkilere sebep olabilir.
Great Qing’in askeri gücünün çok azına sahip Kokand’ın bağımsızlığı tehlike altında. Eğer Kokand Sikh ve Rus İmparatorluklarını Qing’e karşı ikna edebilirse işler ilginçleşebilir. Belki de bir devleti kendine bağlama girişimi, yarım milyon insanın öldüğü uzun bir savaşın patlak vermesine değmez.
Diplomatik Manevra safhasında, aktif katılımcılar sahip oldukları Manevra hakkı doğrultusunda Talepler ekleyip potansiyel katılımcıları Etkilemeye çalışabilirler. Açılış Hamleleri esnasında da Manevra harcayıp Talep ekleyebilirsiniz fakat Manevra haklarını erken kullanmanız oyunun sonlarında dezavantajlı duruma düşmenize sebep olabilir.
Talepler büyük oranda Savaş Hedefleri şeklinde (ve Diplomatik Oyun bir savaşa dönüşürse, gerçek anlamda savaş hedefi oluyorlar), toprak talep etmek, hak iddiasından vazgeçilmesi, bağlı devletin serbest bırakılması gibi birçok farklı tarzda olabiliyorlar. Sadece ana katılımcılar Talep ekleyebiliyor ancak sadece kendileri için değil, kabul etmesi durumunda onları destekleyen ülkeler için de talep ekleyebiliyorlar.
Tüm Manevra hakkını Talep eklemeye harcamak ilk bakışta mantıklı görünse de, bunu yapmamanız için birkaç sebep var. İlk olarak bazı agresif talepler (mesela toprak talep etmek) Diplomatik Krize sebep olabiliyor, bu da size Kötü Şöhret verip, Diplomatik Oyun esnasında desteğine muhtaç olduğunuz ülkelerle aranızın bozulmasına sebep olabiliyor. Bunun yanı sıra açgözlü ve insafsız bir imaj çizmeniz, diğer ülkelerin sizi destekleme ihtimalini azaltmakla kalmıyor, aynı zamanda kararsız ülkelerin sizin karşınızda yer almasına sebep olabiliyor. Herhangi bir sebepten bastırılmayan Taleplerden veya Savaş Hedeflerinden edinilen Kötü Şöhret, kısmi olarak veya tamamen geri iade ediliyor, ancak ilişkilerinize olan etkisi silinmiyor.
Kararsız ülkeleri tarafınıza çekmenin ana yolu onları Etkilemek. Bir ülkeyi etkilemek için ona bir şey vadetmeniz gerekiyor, bu basitçe bir Yükümlülük (daha sonraki bir günlükte bahsedeceğiz) ya da Diplomatik Oyunun savaşa dönüşmesi durumunda bir Savaş Hedefi olabilir. Oyunun çıkışına doğru bazı farklı vaatler de eklemeyi umuyoruz (Onların Himayesi altına girmek veya hakimiyetiniz altındaki bir toprağı veya bağlı devleti önermek gibi) ancak bunlar henüz oyuna eklenmedi. Eğer ülke vaatlerinizi kabul ederse, Diplomatik Oyunda onu Etkileyen ülkenin tarafında yer alıp, savaş çıkması durumunda onun tarafında savaşa katılıyor.
Prusya, Avusturya hakimiyetindeki Batı Galiçya, Moravya ve Bohemya eyaletlerinin kendisine önerilmesine sıcak bakıyor zira bunlar Prusya sınırına yakın ve oldukça kalabalık eyaletler. Öte yandan Prusya, sınırından uzak eyaletlere yönetmenin zor olacağı sebebiyle sıcak bakmıyor.
Fransa Başlatanın tarafında yer aldığında, Diplomatik Oyunda onlara karşı koyabilecek başka bir güç olmaması Oyunun sona erdiği anlamına gelmiyor. Herhangi bir tarafta yer alan ülkeler, sözlerinden cayarak tekrardan kararsızlara geçebilir ve hatta diğer tarafın daha güzel bir teklif yapması sonucu taraf değiştirebilirler. Bunun yaşanması durumunda, vaatlerinizi kaybetmenin yanı sıra iki ülke arasındaki ilişkiler zedelenir, bunun dışında bir ülkenin Diplomatik Oyun esnasında kaç kez taraf değiştirebileceğinin bir limiti yoktur. (Yapay Zeka, tamamen çaresiz kalmadıkça kendi tarafından ayrılmış ülkeye başka bir teklifte bulunmayacaktır.)
Bu da Manevra hakkınızı erken harcayıp tüm ülkeleri yanınıza çekmenizin geri tepebileceği anlamına geliyor zira karşı taraf sizden daha iyi teklifler yaparak bu ülkeleri yanına çektiğinde sizin elinizdeki kartlar tükenmiş olacaktır. Bu durum toprak taleplerinizi de net bir şekilde ortaya koymanız gerektiği anlamına geliyor, bir ülkeyi Etkileyerek yanınıza çektikten sonra “Londra’yı da istiyorum” demeniz yanınıza çektiğiniz ülkelerin fikirlerini değiştirmelerine sebep olabilir. Etkileme ve Talep Ekleme esnasında Gerginlik seviyesi kilitleniyor, böylelikle safhanın son saniyesinde bile talep ekleseniz, karşı taraf bu hamlenize karşılık verebiliyor.
Bolivya bunu unutmaz.
Diplomatik Oyunun son safhası Savaş Gerisayımı, isminden de anlayacağınız üzere bu safha esnasında her iki taraf da kilitleniyor, ülkeler bulundukları taraftan çıkamıyorlar veya taraflara yeni ülkeler katılamıyor. Aynı şekilde yeni Talep ekleyemiyorsunuz veya ülkeleri Etkileyemiyorsunuz. Bu safha esnasında yapabileceğiniz yegane şey, Geri Adım Atmak. Bu hamle Diplomatik Manevra safhası esnasında da yapılabilse de, genellikle bu safhada yapıldığını göreceksiniz.
Geri Adım Atmak, isminden de anlayacağınız üzere taraflardan birinin işlerin lehlerine olmadığını fark edip, diğer tarafın Ana Talebini kabul etmesi anlamına geliyor. Bu durum yaşandığında sadece Ana Talep gerçekleşiyor, ek Talepler ve Etkileme esnasında seçilen Vaatler sıfırlanıyor (ve bu eylemler sonrası edindiğiniz Kötü Şöhret de geri iade ediliyor). Bu durum kimi zaman Diplomatik Oyunu savaşa sürüklemek isteyebileceğiniz anlamına geliyor (bu da, diğer tarafı çok fazla sıkıştırmanız durumunda geri adım atacakları ve ek taleplerinizi elde edemeyeceğiniz anlamına geliyor.) Birden fazla Talebi/Savaş Hedefini ele geçirmenin yegane yolu savaşın maliyetine katlanmak. Gerginlik seviyesi 100’e ulaşana dek geri adım atabiliyorsunuz, 100’e ulaştığında Diplomatik Oyun sona eriyor ve savaş başlıyor.
Tüm kartlar masaya serildikten sonra, kazanıp kazanamayacağınızı, talebin buna değip değmeyeceğini değerlendirmeniz gerekecek. Belki de kaybedeceklerinizi sınırlayıp Ateşkes kazanmak, karşı tarafın Kötü Şöhret edinmesine müsaade etmek ve bu süre zarfında kaybedilen topraklarınızı, ona ek diğer topraklarla birlikte geri almanın planını yapmak daha makul olabilir.
Çok şey yazdık ama yine de bazı detayları atladığıma eminim. Victoria 2 oyuncuları bu sistemin Heart of Darkness’taki Kriz mekaniğini andırdığını fark edecektir. Bu mekanik üzerinde bizzat çalışmıştım ve üzerinde çalıştığım, bir Paradox GSG’si için oluşturulmuş eklentideki en ilginç mekaniklerden biri olduğunu düşünüyorum. Bu günlükte birlikte Diplomasi odaklı günlüklerimiz sona yaklaşıyor (şimdilik), önümüzdeki hafta haklı bir şekilde meraklandığınız bir alandan bahsedeceğiz… Savaş!
