Imperator özel bir oyun, daha da ötesinde yaşadığı kötü çıkış sonrasında Paradox Interactive için sınav niteliğinde olan bir oyun. Strateji türünde geçmişe baktığımız vakit özellikle son 10 yıl içerisinde ana oyun olarak nitelendirilmiş, kapsadığı dönem yüzlerce yılla ifade edilen tüm Paradox oyunlarının başarılı oyunlar olduğunu görüyoruz. Crusader Kings II, Europa Universalis IV, Hearts of Iron IV ve Stellaris, elbette bu oyunlar yapıları yönünden farklı kitlelere hitap etse de, elbette bu oyunlara dair eleştirilen hususlar bulunsa da genel olarak bakıldığında her biri ekonomik anlamda başarılı ve belli oyuncu kitlesine sahip oyunlar. Imperator bu kaidenin bir istisnası niteliğinde ve bu istisnanın nasıl yönetileceği Paradox’un gelecekteki oyunlarına dair fikirler verebilir.

Roma Bir Günde Kurulmadı

Imperator: Rome için 1.1 “Pompey” yaması oyun çıktıktan yaklaşık 2 ay sonra Haziran 2019’da çıktı. Bu yama büyük oranda hasar kontrol ve çıkışa yetişmemiş içerikler yamasıydı. Oyuncuların en büyük şikayet noktası olan tüm ülkelerin aynı hissettirmesi Miras mekaniğiyle giderilmeye çalışılırken, Roma’nın tanıtıldığı günlükten bu yana eleştiri maddelerinden biri olan Çift Konsüllük sisteminin eksikliği, yeni oluşturulan Eş Hükümdar mekaniğiyle giderildi. Yönetim biçimlerini birbirinden farklılaştırmak adına Hükümet Etkileşimleri şeklinde bir mekanik ortaya atıldı, oyuna gemi türleri ve Ledger ekranı eklendi.

1.1 yamasından 3 ay sonra çıkış gerçekleştiren 1.2 “Cicero” yaması daha radikal değişiklikler içeriyordu. Johan Andersson’un Twitter anketi sonrasında yukarıdaki X Gücü, Y Gücü şeklindeki puanlar yerini Politik Nüfuz ve Askeri Tecrübe gibi kaynaklara bıraktı. Artık birçok diplomatik ve idari eylem Politik Nüfuzla gerçekleştirilirken, askeriye ile ilgili hususlar Askeri Tecrübe ile açılır hale geldi. Ancak elbette daha önceleri puanla yapılan her eylem bu 2 yeni kaynağa bağlanamadı, bu dönüşüm sonrasında Buluşlar altınla açılırken, Kehanetler ilginç bir şekilde ücretsiz oldu. Bu noktada Kehanetler için de Askeri Tecrübevari bir ‘Dini Adanmışlık’ kaynağı oluşturmanın daire çizerek başlanan yere geri dönmek olacağını düşünmüş olabilirler.

1.3 “Livy” yaması Aralık 2019’da çıkış gerçekleştirdi. Bu yamanın ana içeriği oyuna eklenen Görev Ağaçları sistemiydi. Beraberinde Roma ve Kartaca için görev ağaçları içeren ücretsiz Punic Wars eklentisiyle çıkan 1.3 yamasında aile sistemi ele alındı ve ülkede önde gelen ‘büyük aileler’ konsepti oluşturuldu. Makamlara ve ordulara sürekli en yüksek yeteneğe sahip karakterin atanmasını engellemek adına karakterlerin efektifliğini yansıtan bir Devlet Adamlığı yüzdesi oluşturuldu.

Bugün Imperator: Rome için Magna Graecia eklentisi beraberinde 1.4 “Archimedes” yaması çıkış gerçekleştirdi. Geldiğimiz bu noktada oyunun çıkışının üstünden 11 ay geçmiş durumda ve oyun ortalama her 3 ayda bir yama aldı. Daha önceleri paylaşılan yol haritasında 2020’nin 2. çeyreğinde bir ana eklentinin çıkacağı belirtiliyordu fakat bu yol haritası 2020’nin başlangıcında tekrardan ele alındı ve Imperator’un ihtiyaç duyduğu değişiklikleri daha hızlı alabilmesi adına daha küçük yamalara odaklanılacağı belirtildi. Geçtiğimiz günlerde paylaşılan yeni yol haritasında oyunun din yönüne odaklanan 1.4 yamasını, kültüre odaklanan 1.5 “Menander” ve savaşa odaklanan 1.6 yamalarının takip edeceği görülüyor.

Büyük Grekya

Magna Graecia İçerik Paketi ilk duyurulduğunda şaşırdım. Magna Graecia dediğimiz coğrafya İtalya’nın güneyindeki sıklıkla Epir Krallığından yardım isteyip ortalığı birbirine katmalarıyla meşhur Yunan şehir devletlerinin bulunduğu bir yer. Buranın önde gelen şehirleri arasında Tarentum, Kroton ve Siraküza gibi şehirler bulunuyor. Oyunda henüz Selevkos, Mısır ve Makedon gibi Diadokhların kendilerine has içerikleri yokken Tarentum’a odaklanılma fikri kulağa doğru gelmiyordu.

Sonraları görüldü ki Magna Graecia eklentisi Magna Graecia bölgesine odaklanan bir içerik paketi değil, bir bakıma oyundaki Yunan kültürüne odaklanan küçük bir eklenti niteliğinde. Bu eklentiyle birlikte Siraküza, Atina ve Sparta devletlerine dörder görev ağacı, birim ve gemi modellemeleri ve birer özel mekanik ekleniyor. İlk zamanlar koca Selevkos’un özel görev ağacı yokken Tarentum’a nasıl eklerler diye düşünürken, daha sonraları kendimi Magna Graecia isimli bir içerik paketinde nasıl Tarentum’a görev ağacı koymazlar diye düşünürken buldum.

Bu eklentinin tüm Yunan dünyasına odaklanması hem olumlu, hem de olumsuz bir durum. Yunan dünyası Atina, Sparta ve Siraküza üçlüsünden ibaret değil ve bu genel yaklaşım Tebai gibi, Epir gibi, Rodos gibi, Tarentum gibi şehirlere hakettikleri ilginin gösterilememesiyle sonuçlanmış gibi gözüküyor. Elbette 1.4 yamasının farklı coğrafyalardaki Yunan devletlerine odaklanan birer görev ağacı mevcut ve bu görevlerde bazı ülkeler için özel seçenekler bulunuyor ancak bu genelleme antik çağın birçok önemli ülkesinin hakettiği ilgiyi görememesini beraberinde getirmiş.

Tüm Yunan devletlerine odaklanan bir eklenti bu kadar küçük olmamalıydı. Küçük olacaksa da sadece antik Magna Graecia bölgesi ele alınmalıydı.

Geçtiğimiz 3 gün içerisinde Magna Graecia eklentisini deneme ve Strategyturk Twitch‘te yayınlama fırsatı edindik. Atina için oluşturulan görev ağaçlarının ilki Atina’nın bağımsızlığını konu alıyor. Görev ağaçları Paradox oyunlarında olumlu yönlerini kabul etsem de, sandbox felsefesine aykırı bulduğum bir sistem. Paradox Imperator: Rome’da bu soruna bazı görev ağaçlarında izlenebilecek birden fazla yol koyarak aşmayı amaçlamış, örneğin Atina’nın bağımsızlığına odaklanan görev ağacında dilerseniz Frigya ile daha sıcak ilişkiler kurmaya çalışabiliyorsunuz, dilerseniz yayında yaptığımız gibi Frigya’ya üst üste 4 kere diplomatik hakaret göndererek bağımsız olma yolunda önemli bir görevi tamamlayabiliyorsunuz.

Paradox’un bu yaklaşımı teoride güzel olsa da, görev ağaçlarının oyunun eksikliklerini vitrine çıkartma yan etkisinde güçlendirici bir rol oynadığı görülüyor. Bağımsızlık yolunda Atina ile 4 kere diplomatik hakaret göndermenin yanı sıra yaptığımız şeyler yasa değiştirmek (tek tık) ve mecliste destek toplamak (2 tık). Tıpkı Europa Universalis III’te istikrar arttırma görevi aldığınızda yan menüye geçip bir butona basarak görevi tamamlamak gibi, oyunun savaş dışında kalan yönlerinin basit butonlar üzerinden işlemesi bu alanlarda ilginç görevler oluşturabilmeyi imkansız hale getiriyor.

Doğru menüleri bularak ilk görev ağacını tamamladıktan sonra Attika bölgesinde fetihler ve geliştirmelerde bulunmanız, Atina’da gerçek demokrasiyi yeniden inşa etmeniz ve nüfuzunuzu Yunanistan geneline yayarak geçmişteki Delos Birliği’ni canlandırmanız isteniyor. Atina’nın özel mekaniği olan Kovma etkileşimi, karakterleri tiranlık kazanma pahasına tutuklamadan sürgün edebilmenizi sağlıyor. Bu da özellikle Sadakat mekaniğindeki değişiklikler sonrası baş edemediğiniz karakterler için güzel bir alternatif sunuyor. Özel mekaniklerin EU4’tekilerden farklı olarak oynanışa yansıyabilen etkileşimler şeklinde olması güzel bir sürpriz.

Siraküza bu üç devlet arasında en ilginç özel mekaniğe sahip. Şehirleri Paralı Asker devleti olarak serbest bırakabiliyor ve bu şekilde sahip olduğu her vasal başına paralı asker maliyetinde indirim elde ediyor. Sparta’nın özelliği ise en sıkıcı olanı, oyunda mevcut 4 Eyalet Yatırımı kısmında Sparta mevcut 2 yatırımın yerine özel 2 yatırıma sahip. Görev ağaçlarında Sparta da tıpkı Atina gibi nüfuzunu güçlendirip bu sefer Peloponez Birliği’ne dönüşürken, Siraküza ise Sicilya’ya hükmettikten sonra Magna Graecia’ya genişlemeye ve tekrardan Cumhuriyet’e geçmeye yönelik görevler ediniyor.

1.4 Archimedes Yaması

1.4 Archimedes yaması oyundaki Kehanet mekaniğini baştan ele alıyor. Imperator: Rome’un en başından bu yana sorunu mekanik eksikliği değil, mevcut mekaniklerin kötü olmasıydı. Geçtiğimiz yamalardaki şehir ve aile sisteminde yapılan değişikliklerin ardından bu yamada özellikle 1.2 sonrası boşluğa düşmüş Kehanet sisteminin değişmesi oldukça isabetli. Devlet Panteonunuzda her biri farklı kategoriden olmak üzere 4 tanrı bulundurabiliyorsunuz, bu tanrıların her biri bir pasif, bir de eski Kehanet sistemi gibi aktifleştirilebilen bir bonusa sahip. Burada işleri ilginçleştiren nokta Panteonda bulundurduğunuz her tanrının ülkede o dine mensup nüfuslara %5 mutluluk sağlaması, dolayısıyla örneğin Panteonunuza bir Cermen tanrısı koymak ülkedeki Cermen nüfusun gönlünü almanızı sağlayabiliyor.

Bunların yanı sıra harita üzerinde çeşitli Kutsal Bölgeler ve bu bölgelere yerleştirilebilen Kutsal Hazineler mevcut. Bu hazineler eyalet bazında çeşitli bonuslar sağlarken, kutsal bölgeler panteonunuzdaki tanrıdan daha çok faydalanmanızı sağlıyor. Bu hazineler bir bakıma Crusader Kings II’de karakterinize bonus veren kalıntıları anımsatıyor, ancak oyundaki etkisi çok daha kısıtlı. Son olarak Arsa mekaniğinde belli başlı değişiklikler yapılmış ve tek tek toprak dolaşmayı gerekli kılmamak adına oyuna bir arsa harita modu eklenmiş. Artık her toprakta sadece 1 karakterin arsası olabiliyor, böylelikle toprak arayüzünde orada kimin arsası olduğu sergilenebiliyor.

Son olarak 1.4 Archimedes yaması oyuna Karadeniz, Yunanistan, Güney İtalya ve batıdaki Yunan devletleri için birer görev ağacı, yaklaşık 30 Yunan devleti için Miras ekliyor. Tek tanrılı dinlerde tanrılar yerine peygamberler üzerinden işleyen bir sistem mevcut. Buna ek olarak Magna Graecia eklentisine sahipseniz hükümdarınızı tanrılaştırabiliyorsunuz. Tüm panteonunuzun tanrılaştırılmış hükümdarlardan oluşması durumunda İmparatorluk Kültü isminde özel bir yönetim biçimine geçiş yapabiliyorsunuz.

Sonuç

Magna Graecia sunduğu içerikler itibariyle güzel bir eklenti ancak ismine tezat bir biçimde oldukça küçük kalan bir eklenti. Öyle ki bu küçüklüğü fiyatına da yansımış durumda. Görev ağaçları ve özel mekanikler hoş ancak haritadaki sayısız devletten sadece üçünü alakadar ediyor ve açıkçası odaklandığı Yunan kültürünün bile hakkını vermekte yetersiz kalıyor. Belki Arabia Felix isminde bir eklenti çıkartıp Güney Arabistan’daki 3 devlete odaklanabilirsiniz, ancak Magna Graecia diyip tüm Yunan kültürüne odaklanıyorsanız bu eklenti 3’ten fazlasını ister.

Eklentinin sadece küçüklüğü değil, aynı zamanda tek bir bölgeye odaklanması da önemli bir nokta. Hearts of Iron IV’ün Britanya İmparatorluğu’na bağlı Avustralya, Güney Afrika, Kanada ve Hindistan gibi devletlere odaklanıp bu devletlere odak ağaçları ve çeşitli özellikler ekleyen Together for Victory eklentisinden sonra oyunun geliştiricileri “birçok ülke için müthiş içerikler oluşturduk fakat oyuncuların %40’ı Almanya ile oynuyor ve bu ülkelere eklediğimiz içerikler Almanya oyuncusu için bir anlam ifade etmiyor” şeklinde yorumlamıştı. Bu durum illa kötü yorumlanması gereken bir durum değil, sadece spesifik bir bölgeyi etkilemesi eklentilerin satın alınmasını gerçek anlamda oyuncunun tercihine bırakabilecek önemli faktörlerden birisi ancak Imperator’un daha büyük, daha kapsamlı, daha radikal dokunuşlara ihtiyacı olduğu da kaçınılmaz bir gerçek.

1.4 yamasındaki Kehanet değişiklikleri ilk görünüşte ilginç ve kesinlikle eski haline nazaran oynanışla daha iç içe bir mekanik olsa da, dilerseniz kutsal bölge veya hazine umursamadan oynayıp eski sistemdeki gibi modifier karşılaştırarak beş senede bir kehanet aktifleştirerek oyununuzu sürdürebiliyorsunuz. Eski kehanet sistemi ‘oyuncuyu çekmeyen’ mekaniklerden sadece bir tanesi, Askeri Gelenek mekaniğinden Buluş mekaniğine oyunun birçok yönü yeniden ele alınmayı bekliyor ancak tüm bunların tek seferde değiştirilmesini beklemek de gerçekçi değil. Tüm mekanikler düzeltilse bile oyunun halen ciddi bir kimlik bunalımı sorunu mevcut. Oyun Europa Universalis ile Crusader Kings arasında kendisine has o noktayı yakalayabilmiş değil ve bu durum birçok mekanikte kendini belli ediyor.

Her şeye rağmen Imperator hem konu aldığı dönem hem de tasarım felsefesi yönünden sonsuz bir potansiyele sahip, tek gereken bu yapbozu ortaya güzel bir resim çıkaracak şekilde birleştirmeyi başarabilmek.

Yazar: Ali Alper Duman

Yayın Direktörü @ Strategyturk