Grey Eminence tarafından paylaşılan 15. geliştirici günlüğünde oyundaki bütçe mekaniği tanıtılıyor.

Herkese merhabalar, ekonomi odaklı geliştirici günlüklerimize bütçeden bahsedeceğimiz bu günlükle devam ediyoruz. Daha önce tanıttığımız 2 mekanikten (üretim ve tüketim) farklı olarak bütçe mekaniği oyunda başarılı olmak için etkileşim halinde olmak zorunda kaldığınız bir mekanik. Ülkenizin çeşitli harcamaları üzerinde söz sahibi olmak büyük önem sarfediyor ve toplumun farklı tabakalarından varlık elde etmek adına göze aldıklarınızın önemli sonuçları olabiliyor.

Bütçe mekaniğinde tek bakışta ülkenizin tüm gelirlerini ve giderlerini görebileceksiniz, her başlık altında gelir ve gider kalemlerine dair ayrıntılar bulunacak. Birçok kalem üzerinde oynamalar yapabileceksiniz ve bunların farklı derecede etkileri olacak.

Gelirler
Ülke yönetmek için paraya ihtiyacınız var ve bu paranın bir yerden gelmesi gerekiyor. Bu noktada gelir elde etmenizi sağlayacak farklı faktörler var.

Meşhur sözü duymuşsunuzdur, hayatta iki şey kesindir: ölüm ve vergi. Bu durum gerçek dünyada geçerli olduğu kadar Grey Eminence için de geçerli. Birçok ülke için gelirlerinin önemli bir kısmı vergilendirme yoluyla ediniliyor. Vergileri ele alacağımız farklı bir günlükte farklı vergi türlerinden bahsedeceğiz, şimdilik 3 ana kategori üzerinden değerlendirebiliriz: direkt vergiler, tüketim vergileri ve katma değer vergisi.

Direkt vergiler ülkenizin tüm nüfusundan toplanan ana vergi türüdür. Ne üzerinden vergi toplandığı ülkenin vergi yasalarına bağlıdır, örneğin gelir vergisi veya kelle vergisi olabilir. Direkt vergiler nüfus üzerinden toplanırken, tüketim vergileri ve katma değer vergisi eylem üzeirnden toplanır. Tüketim vergisi tüketilen ürünlerden, katma değer vergisi ise üretilen ürünlerden alınır. Bu şekilde ekonominin spesifik bir noktasını hedef alıp gelirinizi arttırabilirsiniz veya küçük müdahalelerde bulunabilirsiniz. Örnek vermek gerekirse ülkenizde güçlü bir alkol sanayisi varsa, alkol için KDV’yi arttırmanız tüm nüfusa bir yük bindirmeden ciddi para kazanmanızı sağlayabilir.

Birçok gelir türü gibi, ülkenizdeki vergilendirmenin derecesi değişebilir. 3 vergi türü için de belirleyebileceğiniz 4 seçenek vardır: vergi yok, az, orta ve yüksek. Bu seçeneklerden “vergi yok” seçili değilse vergi alınıyordur ve bu halk üzerinde memnuniyetsizlik yaratır, bu da isyanlara ve devrimlere sebep olabilir.

Gelir elde etmenizi sağlayan bir diğer faktör zümrelerdir. Daha önce de bahsettiğimiz üzere her ülkede soylular, ruhban sınıfı ve tüccarlar gibi gücü elinde bulunduran zümreler yer alır. Bu zümreler hedeflerinizde size destek olabilecekleri gibi köstek de olabilirler. Malikanelere sahip olup, kimi zaman bulundukları ülkeden zengin dahi olabilirler. Neyse ki zümreler de vergi öder, bunlar onların geliri üzerinden belirlenen miktarda belirlenir. Her zümreden alınan vergi ayrı bir şekilde belirlense de, zümre karakterlerine eşit olarak uygulanır. Normal vergilendirme gibi 4 kademe vardır, vergi alındıkça zümre karakterleri devlete karşı iyilik borcu elde eder ve bir süre sonra sizden taleplerde bulunabilirler.

Üçüncü gelir kapısı gümrük vergileridir. Ticaret günlüğüne henüz gelmediğimiz için çok ayrıntı paylaşmayacağım fakat ülkeniz ithal edilen veya ihraç edilen ürünlere vergi koyabilir. Bunu yapmanın ilk sebebi ülkenin gelirini arttırmak, ikinci sebebi ise vergilendirilmiş ticaret rotasının karlılığını manipule etmektir. Gümrük vergileri de biraz önce bahsedilen 4 kademede ayarlanır.

Unutulmaması gereken son gelir kapısı para basmadır. Bu seçenekte ülkeniz darphanesinden yeni paralar basar. Para basmak ülkedeki enflasyonla yakından ilişkilidir, enflasyon mekaniğinden ayrı bir günlükte bahsediyor olacağız.

Hamburg Özgür Şehri Kutsal Roma İmparatorluğu’nun kuzeyinde tek topraklı bir ülke. Küçük olmanın bazı avantajları da var, Hamburg hükümeti Avrupa’daki birçok ortaçağ devletinden farklı olarak gelirinin önemli bir kısmını halkından elde ediyor.

Harcamalar
Ülkenin vergi toplamasının sebebi harcamalarıdır. Bu harcamalar devletin varlığını meşrulaştırır, oyuncu olarak oyunun geri kalanında nüfüz sahibi olabilmenizi sağlar. Harcamalar ülkenizin yasalarına bağlı olarak mecburi veya tercihe dayalı olabilir. Her ülkenin ana harcamaları 3 kategoride değerlendirilebilir: askeriye, bürokrasi ve inşaat.

Güçlü bir askeriyeye sahip olmak birçok ülke için elzemdir zira başka bir ülke tarafından fethedilmemelerini sağlayan yegane şey ordulardır. Öte yandan ordular oldukça pahalıdır, ciddi ürün tüketirler ve yağmalama yapmadıkları sürece herhangi bir gelir yaratmazlar. Birçok ülke, bütçelerinin büyük bir kısmını orduya ayıracağını kabullenmiş durumdadır.

Ürünlerden kısmak mümkün olmasa bile, askeri maaşları kısmak mümkündür. Maaşlar tammaen sıfırlanamaz, dolayısıyla vergilerden farklı olarak 4 değil 3 kademe maaş vardır: düşük, orta ve yüksek. Maaşları azaltmak ordu moralinde etki yaratsa da, askeri harcamaları daha kontrol edilebilir hale getirir.

Bir diğer mecburi harcama bürokrasidir. Bürokrasi devletin kendisidir, devlet kurumlarının iyi işlemesi için bürokrasinin bütçe sıkıntısı çekmiyor olması gerekir. Oyunun ilk yarısında birçok ülke sahip oldukları çok küçük bürokrasiyi destekleyecek güçtedir, bunun sebebi ülkelerin merkeziyetçi olmayışı ve özerk yapıda olmalarıdır. Bu sebeple başlangıçta bürokrasi harcamaları askeriye harcamalarına oranla çok daha düşüktür. Burada da biraz önce bahsedilen 3 kademe vardır ve bürokratlara ne derece maaş verdiğiniz ülkedeki yolsuzluk oranını etkiler.

Bahsedeceğimiz son harcama kalemi inşaattır. Ülkenizin ekonomisini otomatik pilotta yönetmek gibi bir düşünceniz yoksa (yani zümrelerin elinde – ki bu tamamen yapılabilir bir şey) – bir süre sonra ülkenizde yeni binalar inşa etmek (veya mevcut binaları geliştirmek) istersiniz. Bu da inşaat malzemeleri için ödeme yapacağınız, bu malzemelerin oraya varması için bir lojistik maliyetine gireceğiniz, inşaat işçilerinin maaşlarını ödeyeceğiniz anlamına gelir. İnşaatlarda maaşı azaltmak veya arttırmak inşaat hızını etkiler. Böylelikle zaman ve para arasında bir tercihte bulunabilirsiniz.

Hamburg küçük bir ülke olması sebebiyle bürokrasisi oldukça verimli ve ucuz, bu da ülkenin saygın bir donanmaya sahip olmasını mümkün kılıyor.

Modlanabilirlik
Oyuncunun en çok etkileşim halinde olacağı mekaniklerden biri olan bütçe sistemi olabildiğince modlanabilir bir şekilde tasarlandı. Ekonominin birçok farklı mekaniğini (veya diplomasi, savaş ve demografi gibi diğer mekanikleri) bütçe sistemine bağlayabilirsiniz. Maaş ve vergi ayarları için yeni seçenekler oluşturabilir veya her vergi türü için ayrı seçenekler koyabilirsiniz. Elbette her vergi seviyesi için bizim eklediklerimizden farklı olarak yeni etkiler oluşturabilirsiniz.