Victoria 3 geliştirici günlüklerinde bu hafta gelir, gider ve borç gibi kavramlara değiniliyor.

Merhabalar, Victoria 3 için kaleme alınmış bir başka geliştirici günlüğüne daha hoş geldiniz. Bu hafta sizlere dönemin tüm ülkeleri için elzem bir olgudan bahsedeceğiz: Para! Daha ayrıntılı konuşmak gerekirse gelir, gider ve borç gibi kavramların ulusal düzeyde nasıl işlediğini anlatacağız.

İkinci geliştirici günlüğünde bahsettiğim üzere, Para Victoria 3’te idare ettiğiniz ana kaynaklardan birisi. Bu çok da yeni, devrimsel bir yaklaşım değil elbet (bu zamana kadar çıkarttığımız neredeyse tüm Grand Strategy oyunlarında paranın bir şekilde rolü var) fakat Victoria 3’te paranın işleyiş biçimi düşündüğünüzden biraz farklı olabilir.

Oyunlarda para, bir hedef doğrultusunda biriktirdiğiniz ve harcadığınız kaynak olarak çalışır. Örneğin 100 altına inşa edilen bir bina vardır, aylık geliriniz 10 altındır. Bu durum o binayı inşa edebilmek için 10 ay beklemeniz gerektiği, 10. ayın ardından altın maliyetini karşılamak suretiyle binanın inşaatını başlatabileceğiniz anlamına gelir.

Aranızdan bazıları, bu kadar basit bir şeyi neden anlattığımı merak ediyor olabilir. Çünkü Victoria 3’te sistem yukarıda anlattığım şekilde işlemiyor. Victoria 3’te toptan maliyett karşılamaktansa, her şey haftalık bilançoya göre işliyor. Oyun içerisinde her hafta sona erdiğinde, ülkenizin geliri ve gideri kıyaslanıyor ve ortaya çıkan tablo Altın Rezervinize veya Ulusal Borcunuza işleniyor. Bu durum, inşaatlar dahil olmak üzere tüm harcamalarınızın haftalık bazda gerçekleştiği anlamına geliyor. Bir bina inşa edebilmek için elinizde o binanın toplam maliyetinin bulunması gerekmiyor. Dilerseniz 10 tane bina inşaatını eş zamanlı bir şekilde başlatabilirsiniz, burada sağlamanız gereken şey haftalık bilançonuzun bu inşaatları destekleyip desteklemediği, zira desteklemiyorsa kendinizi bir anda borç batağında bulabilirsiniz.

Amerika’nın 1836 senesinde gelir vergisine sahip olmaması, hükümet harcamalarını kısıtlıyor.

Ülkenizin Altın Rezervi, stokladığı para miktarını temsil ediyor. Eğer borcunuz yoksa, haftalık bütçe fazlanız otomatik olarak Altın Rezervinize aktarılıyor. Aynı şekilde eğer giderleriniz gelirlerinizden fazlaysa, bütçeyi dengelemek adına Altın Rezervinizden para aktarılıyor.

Her ne kadar güçlü bir Altın Rezervine sahip olmak iyi bir fikir olsa da, devasa bir Altın Rezervine sahip olan ülkenin sürekli bir biçimde bütçe fazlası vermesi pek mantıklı olmayacaktır. Bunun sebebi, Altın Rezervinin aşılabilir bir limite sahip olması ve bu limit aşıldığında haftalık bütçe fazlasının daha düşük oranlarda Altın Rezervine etki etmesi. Örneğin bilançonuz haftalık 10 bin sterlin artıdaysa, limiti aşmış olmanız durumunda bunun sadece 2 bin kadarının Altın Rezervine aktarıldığını görebilirsiniz. Bu durum geriye kalan 8 bin sterlinin israf edildiği anlamına geliyor. Dolayısıyla güçlü bir Altın Rezervine sahip olup hala bütçe fazlası veren ülkelerin israftan kaçınmak amacıyla yatırım yapabileceği alanlar bulması gerekiyor.

İspanya’nın Altın Rezervi, para stoklamanın verimsiz hale geleceği noktaya ulaşmış vaziyette. Bir şekilde bu parayı değerlendirmenin bir yolunu bulmalılar.

Peki Altın Rezervinizde para yokken bütçe açığı vermeniz durumunda ne oluyor? İşte burada devreye borç sistemi giriyor. Karşılayamadığınız her harcamanız otomatik olarak borca dönüşüyor. Borca girmek kaçınmanız gereken bir şeymiş gibi gözükse de, bu durum her zaman için geçerli değil.

Elbette aldığınız borçların bir faiz oranı var fakat Victoria 3’te bu oranlar o kadar düşük ki, Borç Sınırına ulaşmadığınız müddetçe borç alarak ekonominizi güçlendirmeniz gayet makul bir strateji olabilir. Bunun sebebi, para basma ve vergilendirme ile kazanacağınız gelirin aldığınız borcun faizini geçebilmesidir, oluşturduğunuz yeni sanayilerin nüfusunuz üzerindeki etkisi de cabası.

Borç Sınırı, Altın Rezervinden farklı olarak geçilebilir bir limit değil ve bu limite ulaştığınız an temerrüde düşmüş sayılıyorsunuz. Temerrütten kurtulmanın yolu harcamaları kısıp haftalık bilançoda tekrardan artıda olmak (veya bir başka ülkenin borçlarınızı üstlenmesi, böyle bir hamlenin sizin için hiç de hoş olmayan sonuçları olabilir, bu sonuçlardan gelecekte bahsedeceğiz.) Bu raddede dilerseniz iflas edebilirsiniz, ancak borç aldığınız para ülkenizdeki binaların nakit rezervi olduğu için (Borç Sınırını da bu belirliyor), iflas etmeniz iç sanayii için oldukça negatif sonuçlara sebep olacaktır.

Britanya birkaç milyon sterlin borca sahip olsa da, bu durum çok da problem teşkil etmiyor. Sahip oldukları ekonomi sayesinde yüksek bir borç sınırına sahipler, faiz ödemeleri ise giderlerinin küçük bir kısmını oluşturuyor.
Bu günlüğe son vermeden evvel, gelir ve gider kalemlerinden bahsetmek istiyorum. Aşağıda göreceğiniz liste tam liste değil ve bazı gelir ve giderler (özellikle vergiler ve maaşlar) bir ‘kademe’ sistemine sahip. Bu durum meşruiyet kaybedip, radikalleşmeyi arttırarak nüfusunuzdan daha fazla vergi alabileceğiniz anlamına geliyor.

Vergi kademesini yükseltmek para kazanmak kadar ülkedeki siyasi radikalleşmenin de artmasına sebep olacaktır.

Ana Gelir Kalemleri (tam liste değildir)

• Para Basma: Tüm ülkeler GSYİH oranında yeni para basarak gelir elde edebilir. Bu şekilde özellikle Altın Madenine sahip ülkeler para kazansa da, bu gelir kalemi en minimalist hükümetler harici hiçbir devlet için tek başına yeterli değildir.
• Gelir Vergileri: Gelir üzerinden toplanan bu vergi, işçilere ödenen maaşınn belli bir yüzdesinin hükümete aktarılması anlamına gelir.
• Kelle Vergileri: İş gücüne dahil kişilerden belirlenmiş sabit miktarda alınan vergidir. Gelir fark etmeksizin herkesten aynı miktarda para alındığı için ilkel bir vergi olduğu söylenebilir.
• Toprak Vergileri: Köylüler gibi, sadece spesifik bir Nüfus türünden toplanan kelle vergisidir.
• Tüketim Vergileri: Nüfuslar tarafından tüketilen spesifik bir mala uygulanan vergidir. Tüketim Vergisi koymak için Otorite harcamanız gerekir.
• Temettü Vergisi: Herhangi bir binada pay sahibi Nüfuslara uygulanan vergi. Gelir düzeyi yüksek Nüfuslar binalarda pay sahibi olabildiği için ilerici bir vergi olarak görülür.
• Gümrük Vergisi: Gümrük vergileri ithal ettiğiniz mallardan gelir elde etmenizi sağlayan vergi türü olacak ancak bunun nasıl çalışacağı hakkında konuşmak için henüz hazır değiliz.

Ana Gider Kalemleri (tam liste değildir)

• Hükümet Maaşları: Hükümet Binalarında çalışan Nüfusların maaşları.
• Hükümet Malları: Hükümet Binalarınızın materyal maliyeti, örneğin kağıt.
• Askeriye Maaşları: Ordunuzda görev alan Nüfusların maaşları.
• Askeriye Malları: Ordunuzun ihtiyaç duyduğu mallar, örneğin hafif silahlar.
• Devlet Desteği: Rekabetçi kalmalarını sağlama amacıyla spesifik binalara sağladığınız destek.
• Faiz: Eğer borcunuz varsa, bu borcun faizi.
• İnşaat: Yeni bina inşa etmenin maliyeti, hem inşaat yöntemi doğrultusunda gereken mallar hem de İnşaat sanayisinde çalışan Nüfusların maaşı şeklinde.

Bugünlük bizden bu kadar, önümüzdeki hafta hem ekonomik hem de siyasi bir konudan bahsedeceğiz: Yaşam standardı.